سوره‌ بقره‌ ; آیه 269

متن عربی

یوتی الحکمه من یشا ومن یوت الحکمه فقد اوتی خیرا کثیرا وما یذکر لا اولوا الالباب

ترجمه فارسی

(خدا) دانش و حکمت را به هر کس بخواهد (و شایسته بداند) مى‏دهد; و به هر کس دانش داده شود، خیر فراوانى داده شده است. و جز خردمندان، (این حقایق را درک نمى‏کنند، و) متذکر نمى‏گردند. (269)

تفسیر 1

(269)(یؤتی الحکمه من یشاء):(فرزانگی را به هرکس بخواهدمی دهد)(حکمت )به معنای نوعی احکام و اتقان و یا نوعی امر محکم و متقن است که هیچ گونه سستی وبطلان و کذب در او نباشد و بیشتر در معلومات عقلی حق و صدق استعمال می شود،

 (ومن یؤت الحکمه فقد اوتی خیراکثیرا):(وهر کس به او حکمت داده شد،

همانا خیر بسیاری به او عطا شده ) چون انسان به واسطه حکمت می تواند امور را در جای خودش قرار بدهد و از روی بصیرت و درک درست عمل نماید ،پس هرگز زشتی و تجاوز از حدود و گمراهی با حکمت همراه نمی شود و لذا حکمت خیر کثیر است و خیر بودن آن هم منوط به عنایت الهی و توفیق اوست ،

(وما یذکر الا اولوا الالباب ):(وجز خردمندان کسی اندرزنمی گیرد و متذکر نمی شود)

(لب )به معنای مغز است و در انسانها به معنای عقل می باشد، چون عقل در انسان مانند مغز گردو است نسبت به پوست آن و (تذکر)به معنای انتقال از نتیجه به مقدمات آن یا از مقدمات به نتایج آنهاست ،

پس بدست آوردن حکمت متوقف بر تذکر است و تذکر هم متوقف بر عقل است ، لذا کسی که عقل ندارد از حکمت هم بی بهره خواهد بود.

تفسیر 2

خداو ند بهر که بخو ا هد حکمت عنا یت میفر ما ید و هر که ر ا حکمت داد خیر کثیری با و عنا یت فر مو ده و لی متذکر ا ین نعمت عظمی نمی شو ند مگر صاحبان عقل

اختلاف شد بین مفسر ین در معنای مراد از حکمت : بعضی گفتند علم قرآن نا سخ و منسوخ, محکم و متشا به, مقدم و مؤخر, حلا ل و حرام, ظا هر و با طن, تفسیر و تا و یل و این علم در قو ل و فعل این هم از شئو نات عصمت است.

بعضی گفتند علم دین و بعضی نبوت و بعضی معرفت الله, و بعضی فهم و بعضی خشیت ا لله و بعضی فقه. و از حضرت صا دق علیه السلام مرویست قر آن و فقه مجمع . و در اخبار طا عت الله و معر فت الامام و ا جتناب ا لکبائر و تمام ا ینها مصادیق است. و تحقیق کلام ا ینست که حکمت یکی از صفات ربوبیست و از شئون علم است و مراد علم بجمیع مصالح و مفاسد افعال تکوینیه و تشر یعیه است, و حکماء گفتند علم بحقایق وذوات ا شیاء بقدر الطا قت البشریت. و لی حکمت شامل جمیع علوم میشو د از فقه, اصول ومعارف حقه و حکمت طبیعی و حکمت عملی و علم ا خلاق و تفسیر و با لجمله معر فت الاشیاء کلها, و معلوم است این موهبت عظمی بهر کسی عنایت نشده لذ ا میفر ما یدیؤتی الحکمت من یشاء قابلیت و لیا قت و استعداد میخواهد.

و نیز معلوم ا ست که مو هبتی با لا تر از ا ین نیست و از ا ین جهت میفر ما ید و من یؤت ا لحکمت فقد اوتی خیرا کثیر ا و ا ین حکمت مقو ل بتشکیک ا ست, مر ا تب بسیا ری د ا ر د بلکه غیر متنا هیست و هر کسی که با و عنا یت شده بهره ای از آن د ا ر د و ا ین مو هبت ر ا جهال و ا ر باب ما ل و جاه و د نیا طلبان درک نمیکنند بلکه صا حبان عقل و دانش میفهمند لذ ا میفر ما ید: و مایذکر ا لا ا و لو ا ا لا لباب لب خا لص شیئی ا ست و نفیس تر ین ا جز اء آن و د ر ا نسان آ نچه که ما به ا لا متیاز ا و ا ست و با عث شر ا فت ا و ا ست عقل ا ست لذ ا عقل ر ا لب گفتند. ا شکا ل تمام ا فر ا د بشر صا حب عقل هستند پس تمام ا و لو ا ا لا لباب هستند جو اب کسیکه عقل ر ا سر کوب شهو ات و هو ا های نفسا نی و پا یما لز خا رف د نیوی از ما ل و منا ل و جاه و منصب و ر یا ست طلبی نما ید عقل ر ا می ر ا نده ا ست و مفقو د نمو ده لذ ا از معصوم علیه ا لسلام ا ست که فر مو د ا لعقل ما عبد به ا لر حمن و ا کتسب به ا لجنان سئو ا ل کر د ند پس آ نچه د ر معا و یه علیه ا للعنه بو د چه بو د فر مو د نکری و شیطنت

http://taskhiri7.blogfa.com/post-57.aspx  وب فلسفه وعرفان وکلام